2018 թվականի դեկտեմբերի 7-ին ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն «Գեղարդի վանք և Ազատ գետի վերին հովիտ» վայրին շնորհել է «ուժեղացված պաշտպանության կարգավիճակ»՝ որպես մարդկության համար բացառիկ նշանակություն ունեցող ազգային և մշակութային արժեք:
Փարիզում՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կենտրոնակայանում «Զինված ընդհարման դեպքում մշակութային արժեքների պաշտպանության մասին» 1954թվականի կոնվենցիայի շրջանակներում կայացել է 13-րդ արձանագրային կոմիտեի նիստը, որի ընթացքում էլ նշված կարգավիճակի շնորհման վերաբերյալ միաձայն որոշում է կայացվել: «Գեղարդի վանք և Ազատ գետի վերին հովիտ» վայրը դարձել է Հայաստանի տարածքում գտնվող առաջին մշակութային արժեքը, որին տրվել է «ուժեղացված պաշտպանության կարգավիճակ»:
2000 թվականից ի վեր Գեղարդի վանքը և Ազատ գետի վերին հովիտը ընդգրկված են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում:
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում ընդգրկված է «ուժեղացված պաշտպանության կարգավիճակ» ունեցող 17 մշակութային արժեք, որոնք հատուկ նշանակություն ունեն մարդկության համար: